Feelings are much like waves, we can’t stop them from coming but we can choose which one to surf. – Jonatan Mårtensson
Emoties komen en gaan. Je kunt er veel of weinig aandacht aan besteden maar ze helemaal wegdrukken lukt niet. Wat meer kennis over emoties geeft ook meer zelfkennis. Ik vind de manier waarop Karla McLaren emoties beschrijft in het boek ‘The Art of Empathy’ verhelderend. Ze laat zien dat er zestien emoties zijn die allemaal een duidelijke functie hebben. Als je er meer vanaf weet, begrijp je jezelf en anderen beter. Dat begrip geeft een gevoel van controle en persoonlijk leiderschap en dat voedt je zelfvertrouwen. Bij de meeste emoties kun je twee vragen stellen die je helpen om de emotie om te zetten in een actie. Vorige week beschreef ik acht emoties. Dit is deel 2.
De andere acht emoties
Dit zijn, kort samengevat, de andere acht emoties met hun functie en de bijbehorende twee vragen.
- Afgunst is de emotie die wordt opgewekt door andermans bezittingen, kwaliteiten of geluk die voor jezelf ook wenst. Deze emotie helpt je te zien waar je naar verlangt en wat je zou willen ontwikkelen. Positief ingezet kan het een drijfveer zijn om nieuwe doelen voor jezelf te stellen. De twee vragen die gesteld moeten worden: Wil ik dat ook? Wat moet ik daarvoor doen?
- Paniek en extreme angst zorgen ervoor dat je lichaam zich onmiddellijk aanpast zodat je jezelf in veiligheid kan brengen. Vragen stellen is nu overbodig, het enige dat telt is actie en vertrouwen op lichaam en instinct. Trauma’s ontstaan tijdens extreme verwarring of extreme onzekerheid. In een gevaarlijke situatie is de kans op die extreme verwarring of onzekerheid vele malen groter dan in het normale dagelijkse leven. Verwarring of onzekerheid bijvoorbeeld over je eigen welzijn of die van familie en vrienden.
- Volgens Karen McLaren geeft verdriet aan dat het tijd is om iets los te laten dat niet werkt. Als je verdriet werkelijk kunt loslaten, verdwijnt het onmiddellijk en maakt het plaats voor ontspanning en bloei. Verdriet geeft waardevolle inzichten in onze behoeften en helpt zo om gelukkiger te worden. De vragen die je stelt als je verdrietig bent: Wat moet ik loslaten? Wat is aan vernieuwing toe?
- Leed of grief is de overtreffende trap van verdriet en deze emotie heeft de functie om bewust te zijn over het leven, de dood en afscheid. Verdriet en leed zijn verwant aan elkaar, maar verdriet onderscheidt zich omdat je dan nog een keuze hebt om los te laten. Leed ontstaat als die keuze er niet (meer) is, als je het niet kunt beïnvloeden en rouw nodig is. De twee vragen om te stellen tijdens een periode van rouw: Wat moet ik volledig loslaten? Wat moet worden verwerkt?
- Een depressie ziet Karla McLaren als een stopteken van de ziel. De twee vragen die gesteld moeten worden: Waar is mijn energie naar toe gegaan? Waarom is mijn levenslust verdwenen? De functie van depressie is bewustwording dat veranderingen op een bepaald vlak in je leven noodzakelijk zijn en dat aanpassing nodig is. Iets in je leven werkt niet, een depressie geeft aan dat de grens van je ziel, is bereikt. Het is tijd voor bezinning. Ga naar de huisarts als de veranderingen onvoldoende verlichting brengen.
- Gevoelens van geluk ontstaan als er sprake is van kracht, hoop, verwondering, amusement, speelsheid en blijheid. De functie van geluk is je te helpen de toekomst hoopvol en vol mogelijkheden (in plaats van moeilijkheden) tegemoet te zien. Vragen stellen is nu onnodig. Gewoon genieten en dankbaar zijn voor het moment.
- Tevredenheid ontstaat als er plezier is en waardering. Het helpt ons om met trots en goedkeuring naar onszelf te kijken. Als we tevreden zijn, groeit ons zelfrespect en ons zelfvertrouwen.
- Als we ons uitgelaten voelen of als we opgetogen zijn, dan is er sprake van blijdschap of vreugde. Begrippen die bij blijdschap horen: inspiratie, glans, aantrekkingskracht en geluk. Je voelt je verbonden, je staat open voor anderen, voor ideeën en voor nieuwe ervaringen. McLaren waarschuwt voor de combinatie van hoge pieken, diepe dalen. Er is duidelijk geen balans als momenten van uitzinnige vreugde omslaan in verdriet en somberheid. Haar advies: goed voor jezelf zorgen en desnoods om hulp vragen.
Emotionele intelligentie
Evenwichtig met emoties omgaan noemen we sinds de jaren ’90 emotionele intelligentie. Je bent dan in staat om:
- stress snel te verminderen;
- emoties te herkennen en te managen;
- verbinding te maken met anderen via non-verbale communicatie;
- humor en speelsheid te gebruiken in een lastige situatie;
- en op een positieve manier en met vertrouwen conflicten op te lossen.
Deze vaardigheden leer je doorgaans in je opvoeding door voorbeeldgedrag van je ouders. Het beste voorbeeldgedrag is dit:
- emoties worden niet gebagatelliseerd, genegeerd of onbelangrijk gevonden;
- je wordt niet afgeleid van de emotie;
- er is ruimte om de emotie te begrijpen.
Volgende week gaat mijn blog over de self-esteem movement in Amerika en wat de gevolgen daarvan waren in de opvoeding en op scholen. Stay tuned!