Trump-tijdperk
Vier jaar geleden bleef ik op om de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen te zien en kroop ik om 03:00 uur ’s nachts teleurgesteld in bed. Opblijven hoefde deze keer niet, de uitslag zou toch nog dagen op zich laten wachten. Nu de verkiezingen voorbij zijn en het Trump-tijdperk ten einde loopt, kreeg ik het idee om een blog te schrijven over narcisme.
Grandioos narcisme
Het narcisme dat we kennen van Trump is vrij bekend. Het wordt gemakkelijk herkend en Trump is inmiddels een klassiek voorbeeld van narcisme: het enorm opgeblazen ego, de behoefte aan bewondering en aandacht, de boosheid en gekrenktheid bij kritiek en de zelfoverschatting. Deze vorm van narcisme wordt grandioos narcisme genoemd. Iemand met weinig narcisme voelt zich gemakkelijk minder dan anderen. Daartussen bestaat zoiets als ‘gezond’ narcisme. Je loopt dan weinig kans om minderwaardigheidsgevoelens en somberheid mee te maken.
Kwetsbaar narcisme
Naast grandioos narcisme, zoals Trump, bestaat ook kwetsbaar narcisme. Deze mensen lijken op het eerste gezicht vol zelfvertrouwen en komen charmant over. Als je ze beter leert kennen, merk je dat ze hun eigen prestaties en talenten overdrijven. Daarnaast vinden ze dat ze meer rechten hebben dan anderen. Ook maken ze arrogante opmerkingen en hebben ze moeite om zich in te leven in anderen.
Nooit goed genoeg
Door de constante angst om niet goed genoeg te zijn, schiet de narcist als het ware in zijn eigen voet. Het lukt hem namelijk niet om op een natuurlijke manier zelfvertrouwen op te bouwen. Want dat bouw je op door
1) liefdevolle relaties en het gevoel dat je ertoe doet. Maar door zijn agressieve reactie op kritiek, komen relaties juist onder druk te staan.
2) Jezelf goed kennen en weten wat je talenten (en tekortkomingen zijn) is ook een bron van zelfvertrouwen. Maar door de zelfoverschatting en arrogantie kan de narcist juist in de problemen komen op zijn werk. Hij maakt niet waar wat hij belooft en moet flink bijsturen om niet ontslagen of ‘ontmaskerd’ te worden.
3) Dit bijsturen kost een hoop tijd en stress en gaat ten koste van de derde bron van zelfvertrouwen: persoonlijk leiderschap. Daar is zelfkennis voor nodig en dat lukt de narcist niet. Hij doet zich altijd beter voor en is niet authentiek.
4) Oprecht en integer zijn, de vierde bron, is onmogelijk als je nooit een fout of tekortkoming kunt toegeven. Narcisten zijn daarom goed in de boel verdraaien en de ander de schuld te geven. Zo hoeven ze geen verantwoording te nemen voor hun aandeel. Want zelfreflectie en je eigen gedrag onder de loep nemen, is te veel gevraagd voor het kwetsbare ego.
Toch lukt het veel narcisten om carrière te maken. Arrogantie in combinatie met charme worden, onterecht, aangezien als zelfvertrouwen en daadkracht. Een gebrek aan inlevingsvermogen maakt het makkelijk om mensen te manipuleren, personeel uit te buiten en zo doelen te bereiken. Succesvol zijn is belangrijk en daarom gaan narcisten graag om met andere narcisten. Ze vinden elkaar in de kortetermijnoplossingen en hebben maling aan de belangen en behoeften van anderen.
Wat doe je als je een narcist in de omgeving hebt?
Een narcist in je omgeving (een leidinggevende, of dichterbij, je partner of vader, moeder) kan een flinke wissel trekken op je zelfvertrouwen. Als je een narcist wijst op zijn verantwoordelijkheden, of op inconsistenties in gedrag, op fouten of rariteiten, gaat hij onhebbelijk doen door zijn grote onzekerheid en negatieve zelfbeeld. Hij kan slecht met kritiek omgaan want dat is als zout strooien in de wond. Om de kritiek, de pijn, af te wenden gaat de narcist meteen in de aanval en probeert hij de ander de mond te snoeren en/of te beschuldigen. Een kwetsbare of open houding zie je daarom zelden bij een narcist.
De narcist gaat niet veranderen want hij ziet de noodzaak niet. Verdiep je verder in het gedrag zodat je inderdaad zeker weet dat je met een narcist te maken hebt. Als je gekwetst bent en je voelt je onzeker door de narcist, erken dat voor jezelf. Sta jezelf toe om daar verdrietig en boos over te zijn. Accepteer daarna de situatie en ga na welke mogelijkheden je hebt om afstand te nemen. Als dat niet mogelijk is, probeer dan emotioneel afstand te nemen. Zorg dat je zelf weer steviger in je schoenen staat. Ga met mensen om die je steunen en aanmoedigen. En het helpt om te weten wat je belangrijkste waarden zijn. Meer daarover in dit blog.
Dus
- Verdiep je verder in narcisme
- Erken voor jezelf dat je te maken hebt met een narcist
- Geef ruimte aan je emoties
- Accepteer dat het zo is
- Verken mogelijkheden om afstand te nemen, in elk geval emotioneel afstand
- Zorg goed voor jezelf
Ik wens je een mooie week!
Liefs, Belinda
Bronnen
Het narcistisch ideaal – Dr. Jan Derksen
Will I ever be good enough? – Dr. Karyl McBride
