Stress, zwangerschap en gelukkig zijn

​Je liefhebbende Vincent

Afgelopen week was ik in het Van Gogh Museum om de tentoonstelling ‘Je liefhebbende Vincent’ te zien. Toen ik daar liep en de prachtige schilderijen zag, ging ik fantaseren hoe het leven van Vincent van Gogh eruit zou zien anno 2020. Ik zag een beeld voor me van Vincent op bezoek bij de psychiater, in gesprek over nieuwe medicijnen om zijn depressie te verlichten. Zijn broer Theo die een website zou maken om de schilderijen van Vincent onder de aandacht te brengen. Misschien zelfs een Instagram-account.

Zorgen tijdens de zwangerschap

Ik vond de tentoonstelling ook ontroerend. De warme band met Theo, zijn worsteling als kunstenaar en alle stress waar hij mee te maken kreeg. Zelfs al vanaf het allereerste begin. Vincent kwam namelijk ter wereld op de sterfdag van zijn doodgeboren broertje. De moeder van Vincent was een vrome en angstige vrouw. Ze maakte zich snel zorgen en zocht afleiding door alsmaar bezig te blijven, bijvoorbeeld met poetsen en bidden. Het is daarom goed denkbaar dat Anna tijdens haar tweede zwangerschap veel zorgen had over de bevalling en de gezondheid van haar kindje.

Er is steeds meer bewijsmateriaal dat stress tijdens de zwangerschap kan leiden tot gedragsproblemen en stemmingsstoornissen bij de nakomelingen. Vooral ‘zwangerschapsspecifieke angst’, dus je constant zorgen maken of alles tijdens de zwangerschap en bevalling wel goed gaat, zou kunnen leiden tot angststoornissen, angst of verdriet bij het opgroeiende kind.

Een marinade van stresshormonen

Ook is bekend dat Anna eenzaam was in Zundert. Door haar huwelijk met de predikant Theodoor van Gogh verhuisde ze van Den Haag naar het katholieke Brabant. Anna verstond het dialect niet en ze had weinig contact met andere vrouwen. Die eenzaamheid in combinatie met haar sombere natuur zal ongetwijfeld hebben geleid tot meer stress. Tel daar het verdriet bij op om haar doodgeboren eerste kindje en je krijgt een mix van cortisol en adrenaline in het vruchtwater van haar tweede zwangerschap. Een ‘marinade’ van stresshormonen.

Daarna kreeg Vincent een zeer beschermde opvoeding. Zo mochten hij en zijn broers en zussen niet met andere kinderen spelen en kreeg Vincent tot zijn 11^e thuis les. Van Anna kregen ze een somber beeld van de maatschappij mee. Die was bedorven en corrupt. Het is eigenlijk geen wonder dat Vincent last had van depressies, kwetsbaar en impulsief was en snel gekrenkt.

Diagnose: borderline en bipolair

Toen ik een artikel zag in Trouw twee dagen later, over de geestestoestand van Van Gogh, las ik dat natuurlijk meteen. Emeritus-hoogleraar psychiatrie Willem Nolen deed uitgebreid onderzoek en de conclusie is dat Vincent van Gogh vandaag de dag de diagnose bipolaire stoornis en borderline zou krijgen. Ook dronk Van Gogh veel en was hij regelmatig ondervoed. Zijn geldzorgen zullen het er niet beter op hebben gemaakt.

Preventieve, psychische zorg

Het is misschien geen vrolijk onderwerp, stress en zwangerschap. Maar het is wel belangrijk dat we weten wat de effecten zijn. En dat goede psychische zorg voor zwangere vrouwen belangrijk is. Die zorg zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Die zorg zou wat mij betreft vergoed moeten worden door zorgverzekeraars.

Was Anna vandaag de dag zwanger geweest, dan was de kans op betere begeleiding veel groter geweest. Ik hoop dat ze dan naar een goede psycholoog of coach was gegaan. En dat ze had geleerd hoe ze zich kan ontspannen, bijvoorbeeld met yoga en mindfulness. Dat ze had ingezien dat het goed is om je kinderen niet zo beschermd op te voeden. Dat ze meer vertrouwen had gekregen in anderen en meer had durven loslaten. Dan waren moeder en kind vast veel gelukkiger geweest.

Ik wens je een mooie, stressvrije week!

Foto: Inspired by Vincent van Gogh / Jasmin Sessler via Unsplash.com