Vergelijkingssites
Vorige week kondigde ik het al aan. Dit blog zou over zelfvertrouwen, zelfbeeld en sociale media gaan. De aanleiding voor mij was zelfvertrouwen-killer nummer 6 uit mijn vorig blog – Jezelf vergelijken met anderen. Ik schreef over Instagram en Facebook: dat het vergelijkingssites zijn en dat er veel onderzoek wordt gedaan naar de effecten van sociale media. Ik moet bekennen dat ik wel wat vooroordelen had over sociale media. Toen Facebook startte in Nederland in 2008 was het tamelijk saai. Mijn collega’s en ik lachten over de foto’s die mensen toentertijd op Facebook plaatsten: een gebakken ei als lunch of een kop koffie met triviale tekstjes als: ‘zo, even tijd voor koffie’. We vonden het niet boeiend genoeg.
Ondertussen is er natuurlijk veel veranderd. Als ik nu door mijn timeline scroll, zie ik vooral veel positieve berichten en leuke, lieve reacties daarop. En sinds een week of zes ben ik veel actiever op Instagram. Ik zag Anouk zingen vanuit haar Marokkaanse hotelkamer en leefde mee met haar persoonlijke lockdown. Ik vond het leuk dat ze mijn comment had geliket.
Sociale media en verbondenheid
Dat positieve lees ik ook terug in de wetenschappelijke onderzoeken over sociale media. Facebook en Instagram zorgen voor verbondenheid. Mensen vinden het makkelijk om contact te maken via sociale media en ze voelen zich sneller ergens bij horen. Dat voedt zelfvertrouwen. Uit onderzoek blijkt dat het zelfvertrouwen toeneemt als je naar je eigen profiel kijkt. En dat geldt ook als je een mooie selfie post. Als het om zelfbeeld gaat is de uitkomst simpel: een like is goed voor je zelfbeeld. En het hebben van veel online vrienden ook. Volgens professor Patti Valkenburg (hoogleraar Media, Jeugd & Samenleving aan de universiteit van Amsterdam) krijgen jongeren meer zelfvertrouwen van sociale media en maakt het ze sociaalvaardiger.
Actieve houding op sociale media beter
Uit onderzoek blijkt verder dat zelf actief zijn op sociale media beter is dan alleen maar door je timeline scrollen en geen interactie aangaan. Dat draagt niet bij aan het gevoel erbij te horen en het kan een slechter gevoel over jezelf geven. Waarschijnlijk omdat het passief is in plaats van actief. Actief zijn is altijd beter voor je zelfvertrouwen dan passief. Dus zelf posten, liken en comments geven is juist goed.
Facebookdepressie
Volgens professor Patti Valkenburg is er maar één gevaar en dat is als we te veel tijd besteden aan sociale media. De vraag die zij vaak gesteld krijgt: wat is te veel? Het wordt té als er op andere terreinen problemen ontstaan. De apps zijn slim gemaakt en zitten vol psychologische trucjes. Notificaties zorgen ervoor dat je toch de app weer opent: even checken of er al likes zijn. Oneindig door kunnen scrollen of je feed weer verversen. Het gebruik van sociale media kan dus leiden tot verslaving. En de verslaving geeft allerlei problemen: slechtere nachtrust, verminderde concentratie, overdag vermoeider zijn en daardoor minder kunnen presteren. Alles bij elkaar kan het leiden tot depressie. Een Facebookdepressie. Die bestaat echt: het is een depressie die ontstaat door veel tijd aan sociale media te spenderen.
Jezelf vergelijken
Behalve de psychologische trucjes om ons langer op sociale media te houden, zit er nog een nadeel aan. Daar schreef ik vorige week over: Jezelf vergelijken met anderen doet je zelfvertrouwen geen goed. En dat is typisch iets wat je snel op sociale media doet: jezelf vergelijken. Hieronder een figuur uit Project-Awesome van de universiteit van Amsterdam onder toezicht van professor Valkenburg:
Social media seem designed to compare yourself to others. Yet, it happens less often than we may think. Less than half (41%) of 14- to 15-year-olds do this at least sometimes.
Figure 9 shows that youngsters experience more positive than negative emotions when comparing themselves to others on social media.
Opmerking: schadenfreude betekent leedvermaak en gloomy betekent somber
Inderdaad: de percentages van de positieve gevolgen van sociale media zijn hoger. Maar de cijfers onder de streep liegen er niet om. Je onzeker voelen: 28% van de meisjes. Je somber voelen: 23% van de meisjes. Sowieso hebben meisjes minder zelfvertrouwen. Daar schreef ik over in dit blog. Dat is echt wel iets om rekening mee te houden. Want meisjes besteden namelijk meer tijd aan sociale media dan jongens:
Figure 3 – Boys and girls who check social media more than 12 x a day
Figure 4 – Boys and girls who use social media more than one hour a day
Het helpt daarom om alleen mensen te volgen die je persoonlijk kent. Of om mensen te volgen die ook wel eens een minder mooi plaatje durven te laten zien en zich kwetsbaar durven op te stellen.
Aanbevelingen en conclusie
Als je nu minder tijd wil besteden aan sociale media, dan heb ik tot slot nog wat tips verzameld:
- Zet je timer aan voordat je de app opent
- Zet de notificaties uit
- Kijk nog eens kritisch naar wie je volgt en ontvolg accounts die je toch niet meer interesseren. Dit bespaart een hoop scrolltijd. Ontvolg meteen ook mensen die alleen maar extreem mooie foto’s van zichzelf laten zien.
- Leg je smartphone weg en niet in je slaapkamer als je naar bed gaat
- Check dagelijks je schermgebruik per app en hou het bij. Dit zorgt ervoor dat je je bewuster wordt van de tijd die je op sociale spendeert.
Sociale media zijn dus goed voor je zelfvertrouwen, zelfbeeld en sociale vaardigheden mits je er niet te veel tijd aan besteedt én mensen volgt die je persoonlijk kent of een kwetsbare kant van zichzelf durven te laten zien.
Tot volgende week!
Foto: Ben White via Unsplash.com
Bronnen:
https://digitalcommons.bryant.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=macomm
https://en.wikipedia.org/wiki/Social_media_and_psychology
http://eprints.gla.ac.uk/120206/7/120206.pdf
https://www.ccam-ascor.nl/news-archive/515-postscrollappensnap
https://medium.com/@JBBC/how-much-time-do-people-spend-on-social-media-in-2019-infographic-cc02c63bede8
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25965859
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/11/pak-die-mobiel-af-dat-heet-opvoeden-2673840-a1508127
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/03/10/opvoeden-is-iets-anders-dan-schermtijd-beperken-a3993170
https://www.jmouders.nl/biedt-weerstand-tegen-sociale-media/