Van onze emoties kunnen we een hoop leren. Als we ze beter herkennen en begrijpen, zorgt het indirect ook voor meer zelfvertrouwen: we leren onszelf beter kennen. Meer zelfkennis betekent meer zelfvertrouwen. Ook leren we anderen beter begrijpen.

Volgens empathie-expert Karla McLaren heeft elke emotie een duidelijke functie. In haar optiek zijn emoties vooral pakketjes betrouwbare data waar je iets mee moet doen. Een emotie vraagt om een actie. In haar boek The Art of Empathy beschrijft ze die zestien emoties en hun functies. Ik heb er hieronder acht kort samengevat:

Acht emoties

1. Boosheid ontstaat als we niet gehoord worden, als onze standpunten er niet toe doen, als onze grenzen worden overschreden en als er onwaarheden over ons worden geuit. De functie van boosheid is bescherming: voor onszelf opkomen en onze grenzen bewaken. Met een gezond gevoel van eigenwaarde kunnen we onszelf gemakkelijker beschermen. Als je boos bent, zijn er twee vragen die van belang zijn: Wat heeft bescherming nodig? Wat moet worden rechtgezet?

2. Apathie en onverschilligheid is een natuurlijke bescherming als je boosheid of een andere emotie niet kunt of mag uiten. Apathie geeft je als het ware een time-out. De functie van apathie en onverschilligheid is je losmaken, je eigen weg gaan, onderzoeken wat je nodig hebt. Het spoort je aan om je talent aan het werk te zetten. De twee vragen die gesteld moeten worden bij apathie en onverschilligheid: Wat wordt er vermeden? Wat moet boven water komen?

3. Schuld- en schaamtegevoel. Schaamte is een sociale emotie en helpt bij het afstemmen van ons gedrag als we in gezelschap zijn. Volgens McLaren zorgt schaamte ervoor dat we onszelf anderen niet kwetsen, beledigen of belachelijk maken. Je vaak schamen is niet Als dat wel gebeurt, zijn de volgende twee vragen relevant: Wie is pijn gedaan? Wat moet goed gemaakt worden? Je vaak schamen is niet goed voor je zelfvertrouwen. Je bent dan te kritisch voor jezelf. De oplossing: aardig en geduldig zijn voor jezelf.

4. Haat is een bijzonder sterke emotie die opkomt als je een deel van jezelf afwijst (zelfhaat) of als je door iemand die belangrijk voor je is, wordt afgewezen. Negativiteit overheerst. De functie van haat: een intens bewustzijn van afschuw en acceptatie van kwaad. De twee vragen die gesteld moeten worden: Wat kan ik niet accepteren van mezelf of van de ander? Wat moet wel geaccepteerd worden? Een mooie quote van Boeddha over haat en loslaten is deze: ‘Het vasthouden aan haat is als het vasthouden van een heet stuk steenkool, met de intentie om het tegen iemand aan te gooien; jij bent degene die zich brandt.’ Het tegenovergestelde van haat is natuurlijk liefde.

5. Angst heeft te maken met actie en intuïtie. Echte angst (in plaats van ingebeeld gevaar door je interne criticaster of een overactieve amygdala) geeft focus en zorgt ervoor dat we onszelf in bescherming brengen als er gevaar is. Op je intuïtie af durven gaan is een teken van zelfvertrouwen en innerlijke kracht. In het Engels is er het acroniem FEAR: Forget Everything And Run voor fysieke angst en een voor mentale angst: FEAR: Face Everything And Rise! In het geval van angst is er maar één vraag te stellen: Welke actie moet ik nu ondernemen?

6. Piekeren en je zorgen maken helpen je om zaken niet langer uit te stellen en je te richten op wat gedaan moet worden. Het zijn de kleinere zusjes van angst en helpen je om tegenslag, veranderingen en gevaar voor te zijn door in actie te komen en prioriteiten te stellen. De twee vragen die gesteld moeten worden: Wat was de aanleiding voor dit gevoel? Wat moet er nu eerst gebeuren?

7. Rusteloosheid is net als apathie en onverschilligheid een masker dat angst tracht te verbergen. Het is een emotie die je voelt als je wordt overweldigd door veranderingen, vernieuwingen of te veel taken. Rusteloosheid laat zien dat je even afstand moet nemen, dat je een time-out nodig hebt. De twee vragen die gesteld moeten worden: Wat wil ik bereiken? Welke actie is nodig?

8. Jaloezie is de emotie die ontstaat door bedrog of ontrouw in een van je belangrijkste relaties. Deze emotie helpt om grenzen te (her)stellen als veiligheid, verbondenheid, betrokkenheid en trouw op het spel staan. Jaloezie kan ook van binnenuit komen als er sprake is van weinig eigenwaarde. In dat geval is het de eigenwaarde die moet helen en hersteld moet worden. De twee vragen die gesteld moeten worden: Wat is er misleid? Wat moet helen en herstellen?

Als je aandacht besteedt aan je emoties en jezelf de bijbehorende vragen stelt en actie onderneemt, dan verdwijnen ze en ben je sneller terug in balans. Op een gezonde manier omgaan met je emoties is niet alleen goed voor je lijf en je relaties, het vergroot indirect dus ook je zelfvertrouwen. Volgende week: de andere acht emoties en hun functies. Fijne week!

Foto: Igor Kasalovic via Unsplash.com